У цэнтры аграгарадка Камень знаходзіцца брацкая магіла воінаў, партызанаў і ахвяраў фашызму. У ёй пахаваны 83 франтавікі і лясныя салдаты, якія загінулі ў баях супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў у 1943-1944 гадах, і 22 мірныя жыхары, расстраляныя гітлераўцамі ў Вялікую Айчынную вайну. У 1964 годзе на магіле быў усталяваны помнік — скульптура воіна. У кожнага з тых, хто знайшоў тут апошні прытулак, быў свой лёс, засталіся блізкія і родныя людзі. Пераважная большасць загінулых нарадзіліся і выраслі, мужнелі і сталелі ўдалечыні ад Лепельшчыны, дзе трагічна абарвалася іх жыццё. Выклікаюць цікавасць дасланыя здалёк, з родных мясцін, лісты пра гэтых людзей.
Жонка сяржанта 166-й стралковай дывізіі 517-га стралковага палка Аюна Алмаметава, ураджэнца вёскі Мачалейка Вадзінскага раёна Пензенскай вобласці, жыццё якога абарвала варожая куля паблізу ад вёскі Губіна Лепельскага раёна, адзначае ва ўспамінах: “Мой муж працаваў у калгасе брыгадзірам. У кастрычніку 1941 года яго забралі на вайну. Я засталася адна з дзвюма дзецьмі, ужо была цяжарная яшчэ і дачкой, пра якую ён так і не даведаўся. Ваяваў у Вышнім Валачку. Прыслаў дадому некалькі пісем. У адным з іх напісаў, што ўвесь час знаходзіцца ў баях. Затым ён трапіў у Беларусь. У пісьме паведаміў, што паранены і ў яго спіне асколкі. У 1944 годзе прыйшла вестка ад сябра, што ён загінуў”.
Пляменніца радавога 139-га стралковага палка 46-й стралковай дывізіі Мікалая Балакіна, ураджэнца вёскі Балакіна Махнеўскага раёна Свярдлоўскай вобласці, напісала ў пісьме пра свайго загінулага дзядзьку: “Бацькі яго выехалі з вёскі Балакіна ў час калектывізацыі. У іх было чацвёра дзяцей. Калі бацькі памёрлі, дзяцей аддалі ў дзіцячы дом. Але Колю было там дрэнна, і ён збег, адшукаў сям’ю свайго стрыечнага брата, а майго бацькі, у якой выхоўваўся разам з намі. Ён быў для нас і старэйшым братам, і лепшым сябрам, і абаронцам. Наша маці яго вельмі любіла і шкадавала як сірату. У калгасе ён быў незаменным работнікам. І араў, і сеяў, і касіў, і жаў збажыну.
Мне было 12 гадоў, калі мы праводзілі яго на фронт. Бацька наш таксама пайшоў на фронт у ліпені 1941 года. І яго не стала. Так у гэтую Богам праклятую вайну пазбавіліся мы двух самых дарагіх нам людзей — бацькі і дзядзькі”.
А вось што ўспамінаў родны брат пра сяржанта 89-й танкавай брыгады Івана Жалудкова, ураджэнца вёскі Глінкі Шаблыкінскага раёна Арлоўскай вобласці, які загінуў каля вёскі Катоўшчына Лепельскага раёна: “Я быў яшчэ дзіцём, калі брат катаў мяне на трактары. Ён працаваў у нашым калгасе трактарыстам.
У 1939 годзе яго забралі ў армію. Служыў ён у Харкаве, у танкавых войсках. Затым іх перавялі да заходняй дзяржаўнай мяжы, і там яго заспела вайна. У пачатку вайны пісем не атрымоўвалі і не ведалі, што з ім і дзе ён ёсць. Затым у 1943 годзе яго танкавая часць вызваліла вёску ў трох кіламетрах ад нашай і праз некалькі дзён мы ўсёй сям’ёй сустрэліся. Радасць была вялікая, а асабліва для мяне, бо гэта быў мой брат і мне вельмі хацелася быць побач з ім. Аднак гэта была апошняя радасць. Брат паехаў, і ў жніўні 1944 года мы даведаліся пра яго гібель”.
Мікалай ГАРБАЧОЎ, няштатны аўтар
